Jaki test do analiz statystycznych wybrać?
Jednym z kluczowych warunków przeprowadzenia wartościowych obliczeń jest dobór odpowiedniej metody analizy statystycznej, a więc – najprościej mówiąc – testu, procedury, współczynnika, który pozwoli na zweryfikowanie przyjętych założeń badawczych. Jako osoba zlecająca usługi statystyczne, nie musisz znać poszczególnych testów i wiedzieć, kiedy się je stosuje. Dobór odpowiedniej procedury to zadanie statystyka. Warto jednak, abyś znał nazwy najczęściej stosowanych testów i rodzaj danych, do jakich się je stosuje. Poniżej kilka przykładów.
Czy występuje zależność pomiędzy ulubioną dyscypliną sportu a sytuacją na rynku pracy? W tej sytuacji dobrą metodą analizy będzie test chi-kwadrat, odpowiedni do zmiennych o charakterze jakościowym. Wynik testu warto wzbogacić o analizę tabeli krzyżowej, na podstawie której można wywnioskować, na czym dokładnie polega stwierdzona zależność. W zależności od spełnienia założeń stosowania omawianego testu zastępuje się go także testem chi-kwadrat z poprawką Yatesa lub dokładnym testem Fishera. Wynik testu pokaże, czy występuje zależność pomiędzy ulubioną dyscypliną sportu a sytuacją na rynku pracy; analiza tabeli krzyżowej pokaże natomiast, jaki charakter ma ta zależność.
Czy dziewczynki i chłopcy różnią się pomiędzy sobą pod względem liczby punktów zdobytych na egzaminie? Analizy statystyczne będą tu polegały na porównaniu wyników w dwóch grupach: wśród dziewczynek i chłopców. Zmienna, którą będziemy analizować ma charakter ilościowy (liczba punktów). Zasadne będzie więc tu posłużenie się jednym z testów służących do porównań pomiędzy dwoma grupami. Do wyboru mamy tutaj test t Studenta, test t Studenta z poprawką Welcha lub test Manna-Whitney’a. Wybór odpowiedniego testu zależy od spełnienia szeregu założeń, dotyczących m.in. równoliczności grup, normalności rozkładu czy jednorodności wariancji. Sprawdzenia założeń powinien dokonać statystyk. Jako osoba zamawiająca analizy otrzymasz wynik odpowiedniego testu – będzie z niego wynikało, czy dziewczynki i chłopcy różnią się pomiędzy sobą pod względem wyników egzaminów. Rezultaty badań można dodatkowo zobrazować na wykresie np. skrzynkowym, a także opisać odpowiednie statystyki (średnią i odchylenie standardowe lub medianę i wartości minimalne i maksymalne – w zależności od charakteru analizowanych zmiennych i zastosowanego testu).
Czy nasilenie dolegliwości bólowych (w skali od 0 do 10) u pacjentów zmalało po zastosowaniu zabiegów rehabilitacyjnych? W pytaniu tym mamy dwa pomiary tej samej zmiennej ilościowej. Mamy więc do czynienia z tzw. parami wiązanymi. To, czy po rehabilitacji zaszła u pacjentów jakaś zmiana pokaże test t Studenta dla par wiązanych lub test Wilcoxona dla par wiązanych – wyboru odpowiedniego testu dokona statystyk w zależności od spełnienia założeń ich stosowania.
Czy występuje korelacja pomiędzy wiekiem kierowców a liczbą zgromadzonych przez nich punktów karnych w danym roku? W przykładzie mamy dwie zmienne ilościowe: wiek i liczbę punktów. Dlatego też najlepiej będzie posłużyć się współczynnikiem korelacji (Pearsona lub Spearmana), a wynik dodatkowo zobrazować na wykresie punktowym.
